در هنگام پرخاشگری نوجوان چه واکنشی نشان دهیم؟ + 5 راه ساده
آیا تا به حال به این فکرکردهایم که درهنگام عصبانیت یک نوجوان، حالت مغز چگونه است؟ هنگامی که هیجان خشم بالا میرود، قسمت سمت راست مغز که مسئول پردازش هیجانها است، درگیر میشود و قسمت سمت چپ مغز که مسئول منطق و تفکر است، چندان درگیر پردازش نمیشود، بنابراین قسمت سمت راست مغز است که در این شرایط رفتار نوجوان یا فرد را کنترل میکند.
در نظرگرفتن این نکته، به ما کمک میکند که با راهکارهای مناسبتری، واکنش نشان دهیم. در ادامه 5 راهکار برای مدیریت پرخاشگری را بیان میکنیم.
1. انتظاراتمان را متعادل منتقل کنیم
در هنگام پرخاشگری نوجوان، انتظار منطقی بودن نوجوان را نداشته باشیم. او در این شرایط هر مدلی که صحبت کنیم حرفهای ما را نمیفهمد و ما به اشتباه، از او توقع داریم که دلایل و استدلالهایمان را بپذیرد، یا اوامرمان را اجرایی کند! گفتن جملاتی مثل اینکه: «چرا حرفم را نمی فهمی؟... پاشو یه تکونی بده به خودت... اتاقت رو جمع کن، چه وضعشه؟» نوجوان را هیجانی کرده و به آرامش هیچ کداممان کمک نمیکند. پس بهتر است در اولین برخوردها او را به آرامش دعوت کنیم و انتظاراتمان را در فضایی دوستانه - نه با این همه تحکم و منطق- منتقل کنیم.
2. شنونده باشیم
وقتی نوجوان از درودیوار، خانواده، مدرسه، خواهر و برادر شاکی است وغرمیزند، بهتر است هیجان را کاهش دهیم و چیزی نگوییم. مبادا ما هم با داد زدن او همراه شویم و دعوایی جانانه راه بیندازیم! زیرا هیجانش مجدد و بهشدت تشدید میشود و پرخاشگری ادامه یافته و شکل مقابلهبهمثل پیدا میکند.
3. فرصت خودسرزنشی بدهیم
وقتی نوجوان عصبانی شده و با عصبانیت و چاشنی کوباندن در به اتاقش میرود ما چیزی نمیگوییم؛ اما چه اتفاقی در اتاقش میافتد؟ نوجوان شروع میکند به دادوبیداد کردن ، غرزدن، شکایتکردن به اوضاع و گاهی ناراحتی و شکایت از خواهر و برادر و بعد از مدتی آرام میشود و پردازش سمت چپ مغز بالاخره به کار می افتد و چیزی به نام وجدان، خودش را نشان میدهد. «آخ، دیدی چه برخوردی با مادر داشتی؟ دیدی چقدر ناجور با پدرت حرف زدی؟» ما اینجا اتفاقی به نام خودسرزنشی داریم. او با خودش درگیر میشود و احتمال دارد، عذرخواهی کند و اگر این کار را کرد ما با آرامش او را میپذیریم.
4. عذرخواهی او را بپذیریم
وقتی نوجوان از اتاقش بیرون میآید و آرام است و عذرخواهی میکند؛ حتی گاهی منتکشی هم میکند و میگوید: «بیا باهم یک چایی بخوریم» ما در این حالت نباید برخورد بدی داشته باشیم؛ مثلا بگوییم: «چرا آن حرفها را زدی یا رفتارت خیلی ناجور بود...» اگر اینها را بگوییم کار تمام است و آتش نوجوان دوباره بالا میگیرد.
5. تخلیه هیجانی کنیم
هنگامی که هیجان نوجوان بالا رفت، درهمان حالت که ایستاده است شروع به پرخاشگری میکند و در آن لحظه اصلا ً نمیتوان با او حرف زد. میتوانیم بگوییم: «این لیوان آب را بخور، وقتی آرام شدی، باهم صحبت میکنیم تا ببینیم چه چیزی تو را اینقدر ناراحت کرده است؟» این مکالمه به این معناست که من تو را میفهمم و در تلاش برای آرامکردن توهستم یا میخواهم متوجه بشوم که چه اتفاقی افتاده است و اگر مشکل از من است، آن را حل کنیم؛ اینگونه هیجان او را تخلیه کنیم و بعد وارد مکالمه و گفتگو شویم. اگر اصرار داشت که همین الان باید صحبت کنیم، میگوییم: «اجازه بده چند دقیقه دیگر که چایی هم دم کشید با هم صحبت میکنیم» یا فرصتی برای استراحت یا تغییر حالت فراهم کنیم تا بدون جدال بتوان گفتگو کرد.
بیانات: استاد میرسبحان سادات
نگارنده سرکار خانم جعفریان پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی