زندگی ما همراه با موقعیتهای چالشبرانگیز بسیاری است. مدیریت اعمال و احساسات به ما کمک میکند تا بهتر زندگیکرده و روابط موثرتری با اطرافیان داشته باشیم. امام حسین (ع) برای اداره بهتر اعمال و احساسات، از ما میخواهند که از7 کار دوری کنیم .
1- به زور انجام نده
در زندگی زمانهایی هست که به خاطر ضعیف شدن انگیزه، دور شدن از ضرورتها یا نادانی، تواناییهایمان را به کار نمیگیریم و بدون سرمایه لازم یا کند حرکت میکنیم. گاهی برعکس با توجه به رقابتها، احساس ضرورت، درک نیازها و حاجتهای زیاد بیشتر از ظرفیتمان بار برمیداریم. این تکلف و مشقت یا باعث خستگی و نفرت و احساس ضعف میشود یا انتظار پاداش زیاد خواهیم داشت؛ در حالیکه خدا گنجایش انسان را در نظر گرفته و کار کم مستمر، را بهتر از کار زیاد ملال آور میداند (1) و ما را از انجام کاری که طاقتش را نداریم نهی کردند.
«لا تتكلف ما لا تطيق» «آن چه را طاقت نداری به زور انجام نده».
2- اعتراض نکن
اهداف و خواستههای ما چقدر دست یافتنی هستند؟ برای رسیدن به هدف باید زمینهها و مقدمات را فراهم کرد. حتی هدفهای نزدیک هم بدون مقدمه و امکانات دست یافتنی نیستند. بدون مقدمه راه را در پیشگرفتن، انسان را ناامید و محروم کرده و زبان را به اعتراض باز میکند.
«ولا تتعرض لما لا تدرك» «نسبت به آنچه که به دست نمیآوری اعتراض نکن».
3- دیدن سرمایههای حقیقی
حساب بازکردن روی امکانات دیگران و تواناییهایشان، گاهی مساوی میشود با تنهاماندن و سرخوردگی، از طرف دیگر ندیدن توانایی خودمان و نفی کردن آنها باعث بیحرکتی یا کم تحرکی میشوند. برای در راه نماندن و حرکت باید روی آنچه که قدرتش را نداریم حساب باز نکنیم.
«ولا تعتد بما لا تقدر عليه» «و بر آنچه که از قدرت تو خارج است حساب باز نکن».
4- مدیریت بخشیدن مال
بخشش مال و انفاق برای بعضی افراد کارسختی است و از آن فراریاند؛ اما برای عدهای شیرین است و به دفعات انجامش میدهند. بخششِ شیرین اگر بیشتر از توانمان باشد و به زیادهروی و افراط کشیده بشود خودمان را زمینگیر کرده و در حسرت میمانیم (2).
«ولا تنفق إلا بقدر ما تستفيد» «و جز به اندازهای که به دست میآوری نبخش».
5- مدیریت پاداشگرفتن
گاهی انسان در مقابل کاری که انجام میدهد، پاداشی نمیخواهد؛ اما گاهی علاوه بر پاداش، توقع مزد زیادی داشته و طمع میکند. این جاست که خوار شده یا ناراحت و محروم میماند. اگر پاداش میخواهیم نباید بیشتر از آنچه که انجام دادهایم را طلب کنیم.
«ولا تطلب من الجزاء إلا بقدر ما صنعت» «و جز به اندازهای که کار انجام دادهای پاداش نخواه».
6- مدیریت خوشحالی
خوشحالی ما تا چه اندازه وابسته به افراد و اتفاقات است؟ اگر با هر نعمت یا رنج، شاد یا ناراحت میشویم اندازهمان هم همانقدر است. خوشحالیای که در پی نعمتها و موقعیتهای مختلف است، دوامی ندارد. فقط برای اطاعت خدا باید خوشحال بود؛ حتی اگر با رنج هم همراه باشد.
«ولا تفرح إلا بما نلت من طاعة الله» «و جز به آنچه که از اطاعت خدا رسیدی خوشحال مباش».
7- سپردن کار به اهلش
در هنگام تنهایی و ضرورت، باید به دنبال یار باشیم و نیروهایی را برای انجام کار با خود همراه کنیم؛ اگر اهل کاری نیستیم و شایستگی انجامش را نداریم آن را به دیگران بسپاریم.
«ولا تتناول إلا ما رأيت نفسك له أهلا» «جز آنچه که خودت را سزاوار و اهل آن میدانی عهدهدار نشو».
پی نوشت:
1. امام علی (ع): «قَلِيلٌ مَدُومٌ عَلَيْهِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْهُ» «کار کم مستمر، بهتر از زیاد ملالآور است» حکمت 436 نهج البلاغه.
2. «وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا»«و نه هرگز دست خود (در احسان به خلق) محکم به گردنت بستهدار، و نه بسیار باز و گشادهدار، که (هر کدام کنی) به نکوهش و درماندگی خواهی نشست» 29 اسراء.
برگرفته از کتاب چهل حدیث از امام حسین علیه السلام، علی صفائی حائری
نگارنده سرکار خانم صالحی پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی