نقش تربیتی اربعین حسینی در نوجوانان
کربلا یک حادثه بزرگ اجتماعی است و در تربیت و رشد ما نقش بسزائی دارد. هر ساله با نزدیک شدن به ایام اربعین، نوجوانان هم تمایل به شرکت در این سفر دارند و از اثرات تربیتی آن بهرهمند میشوند. در ادامه به برخی از این اثرات اشاره خواهیم کرد.
همراهی با تجلی حماسه
کلید شخصیت امام حسین (ع) حماسه است؛ حماسهای الهی و انسانی. ایشان نشانه ایستادگی و استواری هستند. چنین شخصیتی موجب دگرگونی در روح انسان میشود. این تغییر حال و دگرگونی، در پیادهروی اربعین بهخوبی مشاهده میشود. هنگامیکه نوجوان در حال و هوای این حماسه قرار میگیرد، آمادگی روحی پیدا میکند که زمینهساز تحولاتی در او و جامعه است.
هویتبخشی دینی
احساس شخصیت و داشتن هویت، اهمیت و ارزش والایی دارد. با توجه به اینکه نوجوان در بستر اجتماع در جستوجوی هویت خود است، گرهخوردن با این جریان حماسی و نشانههای مختلف آن در این سفر به او هویت خواهد بخشید. او هویت خود را در تعامل با سایر مسلمانانی که در راه امام خود حاضر به خدمترسانی به زائران او هستند، میبیند.
تمرین صبر و استقامت
نوجوانی همراه با تحولاتی در روح و جسم فرد است و گاهی صبر و حوصله فرد را کاهش میدهد. از طرفی صبوری در هر یک از دورههای زندگی درحال شکلگیری است و هر یک از چالشهای زندگی میتواند به کاملشدن انسان کمک کند. چالشهای سفر اربعین در پیوند با امام حسین (ع) است. هر یک از افراد سختیها را تحمل میکنند و از آنها عبور میکنند تا به کربلا برسند. تمرین صبر در راه رسیدن به هدف، عبور از سختیها با تصور دورنمایی از مقصد، الگویی از مواجهه با مسائل مختلف است. در ادامه هم میتوان نوجوان را با این موضوع آشنا کرد که راه رشد معنوی و بزرگشدن روح او همراه با عبور از سختیهایی است که نیاز به صبر و استقامت دارد.
الگودهی
نیرویی که مانع حلشدن ملتی در ملت دیگر و یا فردی در فرد دیگر میشود، احساس شخصیت است. اگر اجتماعی احساس نکند که خودش هویت مستقلی دارد تا به آن متکی شود، هرچه داشته باشد از دست میدهد. آشنایی نوجوان با نمودهای فرهنگ حسینی در این سفر، الهام بخش شناخت شخصیت امام حسین (ع) به عنوان الگویی برای فرد و اجتماع است. این الگو برای زنده نگهداشتن دین الهی گذشت و ایثار را سرلوحه خود قرار داد. همواره برای تحقق اهداف بلند، ایثار و گذشت افراد لازم است.
گسترش فرهنگ کار جمعی
از ثمرات سفر اربعین مشاهده فرهنگ کار جمعی است. این ثمرات تا جایی است که با پررنگشدن پیوندهای عاطفی در شرایط دشوار سفر، مرزهای ملیتی هم کمرنگ میشود و ارتباط بین اقوام مختلف کشورها قوت میگیرد. این ارتباط زمینهای برای شکلگیری روح جمعی بین ملتهاست تا زمینهای برای شکلگیری تمدن جهانی بر محور اسلام و با ظهور آخرین منجی باشد. آشنایی نوجوان با این فرآیند در سفر، تمرین عملی این جریان است. در این مسیر هر یک از افراد، گوشهای از کار را برعهده میگیرند تا بتوانند در کنار یکدیگر شرایط مناسبی را برای زائران حسینی فراهم نمایند و از دستاوردهای این سفر معنوی بهرهمند شوند.
کمرنگشدن خودخواهی
به ثمر رسیدن فعالیت جمعی، نتیجه کمرنگشدن خودخواهی افراد است. علاوه بر اینکه علم به این موضوع وجود دارد که امام حسین (ع) برای نجات اسلام از خود گذشته است، نوجوان در فرآیند عملی و ظاهری با این امر مواجه میشود که برای رسیدن به زیارت امام هم باید از خودخواهیهایی بگذرد تا بتواند این مسیر را طی کند. به عنوان مثال، گاهی ناچار است در مکانی با شرایطی متفاوت از زندگی خود، غذا بخورد یا بخوابد و به خواستههای خود بیتوجه باشد تا بتواند این مسیر را ادامه دهد و به مقصد برسد.
نگارنده سرکار خانم مختارپور پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی