خانه مقالات راهکارهایی مهم برای حل اختلافات زوجین و استحکام خانواده

راهکارهایی مهم برای حل اختلافات زوجین و استحکام خانواده

تشکیل خانواده فرصتی مهم برای رشد است؛ اما گاهی مسائلِ بین همسران، استحکام خانواده را خدشه‌دار می‌کند. در این یادداشت چند مسأله رایج خانوادگی مطرح شده و در ادامه راهکارهایی را برای حل اختلافات زوجین بیان می‌کنیم.

مسائل عاطفی
عیب‌هایی مثل کم‌ محبت‌کردن، رابطه کلامی نادرست، قهرکردن، خوب‌ گوش‌ندادن، ایرادگرفتن و... می‌توانند ارتباط زوجین را با چالش مواجه کند.
در ارتباط با همسرمان توجه داشته باشیم که: «کارهای سخت به برکت محبت آسان می‌شود» (۱). از ترس متوقع‌شدن یا لوس‌شدن، محبت‌مان را دریغ نکنیم. «زن و شوهر هر چه بیشتر به هم محبت کنند ایرادی ندارد و زیادی نیست. این محبت، اعتماد می‌آورد» (۲). 
قبل از دیدن عیب‌های همسرمان و به جای این‌که «از طرف مقابل توقع کنیم که مدام به ما محبت کند، محبتمان روز به روز بیشتر شود. محبت به طور طبیعی محبت می آفریند» (۳). برای رفع موانع ارتباطی از خودمان شروع کنیم. «محبت، محتاج تلاش و ابتکار و حرکت است» (۴). به این فکر کنیم که: «هیچ انسانی بی‌عیب نیست؛ اگر دیدیم همسرمان یک نقطه عیبی دارد و مجبوریم او را تحمل کنیم، تحمل کنیم که او هم هم‌زمان دارد یک عیبی از ما را تحمل می‌کند» (۵). «خودمان را سازگار کنیم و با شرایط زندگی تطبیق بدهیم؛ اگر طرف مقابل قابل اصلاح است، به او کمک کنیم؛ وگرنه با او بسازیم» (۶). 

عدم تعهد و مسئولیت‌پذیری
محبت‌کردن نباید باعث بی‌مسئولیتی طرف مقابل شود، مثلاً شوهری که شخصاً یا با کمک‌گرفتن از پرستار و خانواده، با همسرش همراهی می‌کند تا به امورات و علایق دیگرش برسد، درحالی‌که خانم تعهد لازم را به فرزندان ندارد، یا خانمی که بسیاری از کارهای خانواده را به تنهایی انجام می‌دهد و نتیجه‌اش عدم تعهد بیشتر همسرش می‌شود، مثال‌هایی گویا هستند که بدانیم هر محبتی  ارزش‌مند نیست.
«محبتی باارزش است که عمیق و صمیمی و خدایی، همراه با احساس مسئولیت متقابل دختر و‌ پسر باشد و بدانند حالا بعد از این یک واحدند و یک هدف را دنبال می‌کنند» (۷). حضور فرزندان در خانه هم می‌تواند عامل محرکی دیگر برای مسئولیت‌پذیری بیشتر والدین باشد. «داشتن اولاد در خانه، حس مسئولیت را بیشتر می‌کند، همین که پدر و مادر می‌خواهند فرزندشان را از نظر مادی و معنوی سالم بزرگ کنند» باعث تلاش‌ و حرکت بیشتری خواهد شد (۸). 

مسائل جنسی
همسری که بعد از خوابیدن بچه‌ها، بیدار می‌ماند تا به کارهایش برسد، به آراستگی‌اش اهمیتی نمی‌دهد، وسواس دارد و... می‌تواند کانون خانواده را با این کارها سرد کند. مسائل جنسی به حدی اهمیت دارد که پاسخ درست به آن، نیمی از دین فرد را حفظ می‌کند. «نصف تهدیدی که انسان درباره دین خود می‌بیند از طرف طغیان‌های جنسی است (۹). غریزه جنسی، پشتوانه‌ای است که زن و مرد را به هم محتاج کرده» (۱۰) و «اگر بیرون از خانواده اشباع شود فرد را نسبت به همسر خود بی‌قید و بی‌اعتنا می‌کند» (۱۱) پس «در معاشرت با نامحرم و حتی محارم کاری نکنیم و حرفی نزنیم که باعث تحریک حس حسادت و غیرت بشود، چرا که منجر به بدبینی و سست‌شدن پایه‌های محبت می‌شود» (۱۲). به همین جهت «در خانواده‌های متدین که زن و شوهر احکام اسلامی را رعایت می‌کنند و به حدود اهمیت می‌دهند، دوام زندگی بیشتر است» (۱۳). 

 مسائل اقتصادی
مشکلات مالی گاهی به خاطر چشم و هم چشمی، مقایسه‌کردن زندگی خود با دیگران و زیاده‌خواهی است یا ریشه در اختلافات گذشته دارد: از خرید عروسی گرفته، تا کم‌توجهی به تأمین خواسته‌های خانواده. «خانم‌ها با ساده‌گرفتن زندگی، دوری از تجملات و پرداختن بیش از اندازه به امور مادی، آسایش را وارد زندگی مشترک می‌کنند» (۱۴). «کاری نکنید که مرد، خدای نکرده متوسل به راه‌های خلاف و نادرست بشود» (۱۵).

همکاری و احترام متقابل
گاهی شکایات زوجین از مسائلی نظیر: بی‌توجهی یا کم‌توجهی به علایق مثل ادامه تحصیل، کسب مهارت و... است، یا از برخوردهای تحقیرآمیز همدیگر ناراحت هستند. در زمینه کسب معرفت نمی‌شود نسخه واحدی داد؛ ولی «مرد هرچه می‌تواند به زنش کمک کند و در حد اقتضای وضع زندگی خانوادگی مانع او نشود و زن هم تلاش کند که ضرورت‌های مرد را درک کند و بر او فشار روحی و اخلاقی وارد نکند... و اگر کار شوهرش مستلزم این است که نمی‌تواند یک مقداری به وضع خانواده رسیدگی کند این را مرتب به رخ او نکشد» (۱۶). ضمن این‌که بی‌اعتنایی و عدم همکاری همسر در مسائل مختلف را بدون دعوا و اوقات تلخی و نق‌زدن، به او بفهماند (۱۷). 

دخالت دیگران
از تعریف‌های بی‌مورد و بازگو‌کردن اسرار زندگی نزد دیگران، خودداری کنیم. «راز هم را حفظ کنید... حواستان جمع باشد. اسرار هم را محکم نگه‌دارید تا زندگی‌تان ان‌شاءالله شیرین و مستحکم شود» (۱۸).

هنر زنانه‌
«از لحاظ پیچیدگی ذهنی و در زمینه‌های احساسی عاطفی، زن قوی‌تر از مرد است، قدرت تحملش زیاد است، راه‌ها را بلد است... طبیعت زن این است. اغلب زن‌ها؛ البته ممکن است بعضی از زن‌ها این‌طور نباشند، غرض این‌که خانمها بهتر می‌توانند در این مصاف دوستانه بر عوامل سردی، غلبه کنند. با یک مقداری کوتاه‌آمدن، خوش‌اخلاقی‌کردن، با ابزارهایی که هست این کار را بکنند» (۱۹). 
‌

منبع: بیانات رهبری
۱. ۷۶/۰۷/۳۰
۲. ۷۶/۰۹/۲۴
۳. ۷۹/۰۷/۱۹
4. ۷۷/۱۱/۱۹
۵. همان
۶. ۷۶/۰۴/۳۱
۷. ۸۶/۰۸/۱۹
۸. ۷۷/۱۲/۰۹
۹. من تزوج احرز نصف دینه: بحارالانوار،ج۱۰۰، ص۲۱۹
۱۰. ۸۰/۱۲/۰۹
۱۱. ۷۶/۰۲/۱۸
۱۲. ۷۷/۰۹/۱۲
۱۳. ۷۶/۰۲/۲۳
۱۴. ۷۲/۰۳/۰۸
۱۵. ۷۵/۰۲/۱۰
۱۶. همان
۱۷. ۷۴/۰۶/۱۳
۱۸. ۷۴/۰۴/۰۹
۱۹. ۷۶/۰۶/۱۸

نگارنده سرکار خانم صالحی پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی