چرا بازیهای رایانهای برای کودکان جذاب هستند؟ + ۴ راه کاهش استفاده از آنها
با وجود انواع کلاسها و سرگرمیها در فضای حقیقی، بازهم کودکان را میبینیم که به دنبال گوشی و تبلت برای بازیهای کامپیوتری هستند و زمان زیادی از اوقات فراغت خود را در فضای مجازی میگذارند.
در کرامت نوشت این هفته به علت جذابیت این بازیها و راهکار کاهش استفاده از آن خواهیم پرداخت.
چرا بازیها جذاب هستند؟!
طراحان این بازیها به کودکان ما میآموزند که تو آدم موفقی هستی و با عبور از مراحل بازی و حل معماها به تدریج میتوانی، به هر قدرتی دست پیدا کنی و برنده بازی باشی. برنده شدن برای کودک نشاندهنده قدرت و رسیدن به اوج است. این قدرت، باعث سربلندی و افتخار در میان دوستان است. همین برندهشدن، برای گفتگو کودکان باهم کافی است.
به دلیل قویبودن لذتهای غریزی در کودکی، قوه خیال و وهم نیز در این دوران به واسطه بازیهای کامپیوتری قوی میشود و کودک در همان لحظه بازی، خودش را یک فوتبالیست معروف، رانندهای ماهر، تیراندازی قوی، فرماندهای شجاع ... تصور میکند. این احساس موفقیت، آزادی، جستجوگری بی حد و مرز، حس خوشایندی مطابق با طبع و غریزه، به کودک میدهد و به شدت جذب بازیها میشود؛ ولی با توجه به آسیبهای این بازیها همواره به دنبال کاهش استفاده آن توسط کودکان و نوجوانان هستیم.
۱. هویتبخشی به کودکان
یکی از راههای هویتبخشی احساس موفقیت است. چه بهتر ما والدین این موفقیت را در فضای حقیقی به آنها هدیه کنیم و با حفظ کرامت، آنها را مسئولیتطلب بار بیاوریم و با دادن مسئولیت در فضای حقیقی مثل آشپزی کردن، مهارت در ورزش، کارهای فنی و... تعریف و تمجید از کارشان، این هویت کاذب ایجاد شده در فضای مجازی را ازبین ببریم. هویت کاذب اراده را ضعیف میکند؛ چراکه ممکن است در دنیای واقعی همه توانمندیها را یکدفعه پیدا نکند.
۲. عدم تقویت قوه خیال
وقتی لذتطلبی در کودکی قوی است بهتر است سعی کنیم این لذتها را به تدریج متعادل کنیم. عقل و اراده کودک را قوی کنیم. اگر قدرت عقل و اراده کودک قوی نشود و به بیانی جنبه نداشته باشد، فضای مجازی را الگوی برای رفتارهای خود قرار میدهد. بهتراست ما والدین طراح بازیهای دوست داشتنی، جمعی و الگویی برای کودکان در فضای حقیقی باشیم. مثل انواع بازیهای فکری که گروهی با اعضای خانواده میتوان انجام داد یا استفاده از طبیعت و فضای باز برای جنبوجوش حرکتی کودکان...
۳. تقویت روابط صمیمی
گاهی روابط اعضای خانواده با کودک صمیمی نیست و کودک به دنبال فضای برای دیده شدن میگردد. اگر کودک ما به این فضا و بازیها علاقه نشان میدهد سعی کنیم بازی مناسب با سن و روحیه او برایش انتخاب کنیم. بازی کامپیوتری را وسیلهای برای آموزش و تقویت فکر او قرار دهیم. خودمان هم از آن فضا آگاه باشیم و با مدیریت زمان در کنار کودک گاهی با او هم بازی شویم. در مورد بازی با او گفتگو کنیم. توجه و تمرکز کودک را به سمت بازیهای مفید و استفاده صحیح از فضای مجازی هدایت کنیم. بیاییم کودکان را سوار بر رسانه کنیم و از منفعل بودن آنها جلوگیری کنیم.
۴. بازنگری سبک زندگی
گاهی ما بدون آنکه متوجه باشیم الگویی برای کودکان خود هستیم. خودمان وقت و بیوقت در فضای مجازی حضور داریم و به بازیکردن یا پیگیری مطالب بیهوده از فضای مجازی میپردازیم. بهتر است زمان استفاده را در نظر بگیریم و هنگامیکه کودکان خواب هستند و در مدرسه حضور دارند برای انجام کارهایمان وارد این فضا شویم. بکوشیم محتوای مصرف و زمان استفاده را مدیریت کنیم.
نگارنده سرکار خانم جعفریان پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی