تربیت سیاسی نوجوانان
از دیدگاه شهید مطهری، انسان کامل انسانی است که در همه ابعاد شخصیتی خود رشد کرده و به درجه رشید شدن رسیده باشد. در تربیت و پرورش نوجوان رشید، یکی از مسائلی که باید بهطورجدی به آن توجه شود، تربیت سیاسی و اجتماعی است. در کرامت نوشت این هفته، به بررسی جنبههای پرورش این نوع از تربیت در نوجوانان میپردازیم.
خانواده: نهاد اصلی حفظ ارزشهای ایرانی و اسلامی
بهتر است والدین دیدگاههای سیاسی و اجتماعی خود را با بیان مستندات و به طور منطقی و با گفتگو در شرایط و بستر مناسب برای فرزندان خود بازگو کنند. چقدر خوب خواهد بود این گفتگوها، از آگاهی و سطح تحلیل بهروز آنها باشد. علاقه به وطن و هویت ملی و شخصیتهای اصلی انقلاب، بهخصوص امامین انقلاب و شهدا، از دل همین گپ و گفتهای خانوادگی ریشه میگیرد. بهتر است از دوران کودکی به این موضوع توجه شود.
در جریان مسائل روز باشند
برخی والدین بیان میکنند: "دلم نمیخواهد فرزندم از این همه التهابهای فضای سیاسی و اجتماعی باخبر شود و دچار نگرانی و اضطراب شود! " اما آیا با دور نگهداشتن فرزند از اخبار و حوادث میتوان امنیت و آرامش را برای او به ارمغان بیاوریم؟ داشتن دیدگاه سیاسی و اجتماعی از نقاط قوت شخصیتی نوجوان محسوب میشود. صاحبنظر بودن و آگاه و بیخبر نبودن، توانمندی ارزشمندی است. والدین در ابتدا باید خود جهتگیری سیاسی و اجتماعی مناسبی داشته باشد و از واقعیت جامعه و حوادث آن باخبر باشد. در این روند، باید مسیری برای فرزند خود فراهم کنند تا هم از منابع موثق خبر را پیگیری کنند و هم در کنار خانواده به تحلیل آن بپردازند.
ظلمستیزی و عدالتخواهی
داشتن روحیه ظلمستیزی و عدالتخواهی ریشه در دوران کودکی فرزندمان دارد. آنجایی که به آزادیها و استقلال او بها دادهایم و در فواصل دوران زندگی سعی کردهایم حق و باطل را برای او شفاف کنیم. دفاع از مظلوم یا کسی که حق او در حال پایمالشدن است، صدای آزادمردانی است که امروزه ما در میهنمان آنها را بهعنوان الگو معرفی میکنیم.
هویت ملی و مذهبی
نوجوانی به هویت ملی و مذهبی خود پایبند خواهد بود که این هویتها به طور صحیح به او معرفی شده باشد. والدین و مربیان با بیان تاریخ و تشویق نوجوانان به مطالعه تاریخ و تحلیل آن، کمک میکنند تا او به درجهای از ثبات دیدگاه و اعتقادات برسد که مدافع آن باشد.
حضور در اجتماعات ملی و مذهبی
فراهمآوردن شرایط حضور و همراهی با نوجوان در اجتماعات ملی و مذهبی، سبب تقویت روحیه اجتماعی او و زمینهساز فعالیتهای سیاسی و اجتماعیاش در آینده خواهد بود. به طور مثال، حضور در مساجد و فعالیتهای جهادی یا حضور مستمر در هیئتها بهعنوان یک اجتماع کوچکتر ملی و مذهبی به او کمک میکند. در کشور ما مناسبتهای ملی و مذهبی ویژهای وجود دارد که حضور پررنگ نوجوانان در این مراسمات جلوه خاصی به آن میبخشد.
شرایط محیطی همسو
از عوامل مهم دیگری که در تقویت روحیه سیاسی و اجتماعی نوجوان نقش بسزایی دارد، محیطهایی است که نوجوان با آن تعاملات گستردهای دارد، از جمله مدرسه. اکثریت والدین در انتخاب مدرسه دقت کافی را دارند. توصیه میشود به محیط مدرسه از نظر سیاسی، اجتماعی و مذهبی توجه ویژهای شود. مدرسهای که به مناسبتهای ملی، سیاسی و مذهبی توجهی ندارد، فضای آموزشیاش ناقص و احتمالاً مسموم خواهد بود. چه دانشآموزان شهیدی که از دل همین مدارس صاحب بصیرت و مقام شهادت شدند.
تقویت روحیه مسئولیتپذیری
نوجوانی که از دوران کودکی خود با خرده مسئولیتهای شخصی رشدیافته و در جمع خانواده صاحب مسئولیتهایی در حد ظرفیت و توان خود شده، قطعاً پذیرفتن مسئولیت در جمعهای بزرگتری مثل هیئت، مسجد یا گروههای جهادی را بهراحتی میپذیرد. این نوجوان در بزنگاههایی که باید نقشآفرین باشد، از زیر بار مسئولیتها فرار نخواهد کرد.
نگارنده سرکار خانم آقاجانپور پژوهشگر کانون رشد و آموزش مربی تراز انقلاب اسلامی